Pojęcie odbiorcy nie jest jednak jednolite i ma co do zasady zakres funkcjonalny. Każdy z nas jest odbiorcą mediów energetycznych w swoich domach, ale często odbiorcą może być też przedsiębiorstwo energetyczne – które dokonuje zakupu mediów w celu ich odsprzedaży.
Przedsiębiorstwo energetyczne
Przedsiębiorstwo energetyczne jest zdefiniowane w ustawie – Prawo energetyczne jako – podmiot prowadzący działalność gospodarczą w zakresie:
- wytwarzania, przetwarzania, magazynowania, przesyłania, dystrybucji paliw albo energii lub obrotu nimi albo
- przesyłania dwutlenku węgla.
Koniecznym więc do posiadania przymiotu przedsiębiorstwa energetycznego jest prowadzenie działalności gospodarczej. Co do zasady więc wytwarzanie, przetwarzanie, magazynowanie, przesyłanie, dystrybucja paliw albo energii dla własnych potrzeb nie stanowi działalności gospodarczej.
Odbiorca energii elektrycznej, ciepła, paliw gazowych
Pojęcie odbiorcy jest zakreślone w ustawie Prawo energetyczne bardzo szeroko. Jest to bowiem każdy, kto otrzymuje lub pobiera paliwa lub energię na podstawie umowy z przedsiębiorstwem energetycznym.
Ale przepisy wprowadzają nam różne kategorie odbiorców:
- odbiorcę końcowego,
- odbiorcę paliw gazowych w gospodarstwie domowym,
- odbiorcę energii elektrycznej w gospodarstwie domowym,
- odbiorcę ciepła w gospodarstwie domowym,
- odbiorcę wrażliwego energii elektrycznej,
- odbiorcę wrażliwego paliw gazowych.
Szczególne kategorie odbiorców
Najważniejszy podział odbiorców – to podział na odbiorców końcowych i nie będących odbiorcami końcowymi. Przy czym Ci drudzy nie są definiowani w przepisach i wyodrębniamy ich przez przeciwieństwo do kategorii odbiorcy końcowego.
Odbiorcą końcowym – jest odbiorca dokonujący zakupu paliw lub energii na własny użytek. Z pojęcia własnego użytku wyłączono jednak zużycie energii elektrycznej zakupionej w celu jej zużycia na potrzeby wytwarzania, przesyłania lub dystrybucji energii elektrycznej oraz paliw gazowych zakupionych w celu ich zużycia na potrzeby przesyłania, dystrybucji, magazynowania paliw gazowych, skraplania gazu ziemnego lub regazyfikacji skroplonego gazu ziemnego. Wyłączenie energii elektrycznej lub paliw gazowych zużywanej dla potrzeb np. sieciowych czy wytwórczych ma na celu głównie nie obejmowanie tych wolumenów zużycia licznymi obowiązkami „parapodatkowymi” które spoczywają na sprzedawcach lub dystrybutorach energii.
Odbiorcy w gospodarstwach domowych
Na gruncie regulacji sektora energetycznego z uwagi na szczególną ochronę i przywileje najsłabszej kategorii odbiorców konieczne było wyodrębnienie grupy odbiorców paliw gazowych, energii elektrycznej lub ciepła w gospodarstwie domowym.
Definicja co do zasady nie rodzi wątpliwości gdyż za takiego odbiorcę uznamy – odbiorcę końcowego dokonującego zakupu paliw gazowych, energii elektrycznej lub ciepła wyłącznie w celu ich zużycia w gospodarstwie domowym.
Ze względów socjalnych wyróżniamy jeszcze kategorię odbiorcy wrażliwego energii elektrycznej – czyli osoby, której przyznano dodatek mieszkaniowy w rozumieniu przepisów o dodatkach mieszkaniowych, która jest stroną umowy kompleksowej lub umowy sprzedaży energii elektrycznej zawartej z przedsiębiorstwem energetycznym i zamieszkuje w miejscu dostarczania energii elektrycznej;
A także odbiorcę wrażliwego paliw gazowych – czyli osobę, której przyznano ryczałt na zakup opału w rozumieniu przepisów o dodatkach mieszkaniowych, która jest stroną umowy kompleksowej lub umowy sprzedaży paliw gazowych zawartej z przedsiębiorstwem energetycznym i zamieszkuje w miejscu dostarczania paliw gazowych.
Użytkownik systemu
Poza podstawowym podziałem na odbiorców i przedsiębiorstwa energetyczne została wprowadzona do regulacji prawa energetycznego definicja użytkownika systemu. Jest to definicja tworzona z myślą o funkcjonowaniu systemów przesyłowych i dystrybucyjnych (i regulacji objętych pojęciem kodeksów sieciowych dla całego obszaru Unii Europejskiej). Przez użytkownika systemu rozumiemy podmiot dostarczający paliwa gazowe do systemu gazowego lub zaopatrywany z tego systemu albo podmiot dostarczający energię elektryczną do systemu elektroenergetycznego lub zaopatrywany z tego systemu. Czyli użytkownik systemu może być zarówno przedsiębiorstwem energetycznym jak i odbiorcą.