Przyrządy pomiarowe, które mogą być stosowane:
1) w ochronie zdrowia, życia i środowiska,
2) w ochronie bezpieczeństwa i porządku publicznego,
3) w ochronie praw konsumenta,
4) przy pobieraniu opłat, podatków i innych należności budżetowych oraz ustalaniu opustów, kar umownych, wynagrodzeń i odszkodowań, a także przy pobieraniu i ustalaniu podobnych należności i świadczeń,
5) przy dokonywaniu kontroli celnej,
6) w obrocie
– i są określone w przepisach wykonawczych wydanych na podstawie art. 8 ust. 6 – Prawa o miarach, podlegają prawnej kontroli metrologicznej.
Ta prawna kontrola metrologiczna przyrządów pomiarowych jest wykonywana przez:
1) zatwierdzenie typu przyrządu pomiarowego na podstawie badania typu – przed wprowadzeniem typu przyrządu pomiarowego do obrotu lub
2) legalizację pierwotną albo legalizację jednostkową – przed wprowadzeniem danego egzemplarza przyrządu pomiarowego do obrotu lub użytkowania, a także
3) legalizację ponowną – w stosunku do przyrządów pomiarowych wprowadzonych do obrotu lub użytkowania.
Bardzo istotnym wymaganiem stawianym przez Prawo o miarach jest obowiązek określony w art. 8a Prawa o miarach – zgodnie z którym przyrządy pomiarowe podlegające prawnej kontroli metrologicznej mogą być wprowadzane do obrotu i użytkowania oraz użytkowane tylko wówczas, jeżeli posiadają odpowiednio ważną decyzję zatwierdzenia typu lub ważną legalizację. Nie można więc dokonywać rozliczeń z odbiorcami mediów energetycznych za pośrednictwem urządzeń pomiarowych nie posiadających ważnych cech legalizacyjnych. Obowiązek legalizacji spoczywa na właścicielu układu pomiarowego – którym może być w określonych sytuacjach dostawca (operator systemu) albo odbiorca. W niektórych przypadkach postanowienia przepisów prawa lub instrukcji ruchu i eksploatacji determinują – kto jest właścicielem układu pomiarowego – w sytuacjach spornych pozostaje ustalenie w oparciu o postanowienia umowne lub stan faktyczny.
Konsekwencją wprowadzenia prawnej kontroli metrologicznej przyrządów jest wyłączenie dowodów przeciwnych w postaci badań, ekspertyz układów pomiarowych – które nie posiadają ważnych cech legalizacyjnych. W takich sytuacjach powinny znaleźć zastosowanie reguły rozliczeniowe dotyczące błędów w pomiarze lub braku pomiaru – określone w taryfach dostawców lub wynikające z przepisów wykonawczych do ustawy – Prawo energetyczne albo wprost z umów. Jeżeli wiec układ pomiarowy wykazał zawyżone zużycie mediów energetycznych, a nie posiadał ważnej cechy legalizacyjnej, z przyczyn zawinionych przez dostawcę – to nie może on obciążać odbiorcę według wskazań tego układu.
Przepisy rozporządzenia w sprawie prawnej kontroli metrologicznej przyrządów pomiarowych wprowadzają okresy ważności cech legalizacyjnych.
Wynoszą one dla :
Liczników energii elektrycznej czynnej prądu przemiennego, klasy dokładności 0,2; 0,5; 1 i 2:
1) indukcyjnych o mocy nominalnej nie większej niż 30 kW: 15 lat (pierwotna) 15 lat (ponowna)
2) przekładnikowych, statycznych oraz innych o mocy nominalnej większej niż 30 kW: 8 lat (pierwotna) 8 lat (ponowna)
Gazomierzy:
1) turbinowych o maksymalnym strumieniu objętości nie większym niż 6500 m3/h: 5 lat (pierwotna) 5 lat (ponowna)
2) rotorowych: 5 lat (pierwotna) 5 lat (ponowna)
3) miechowych: 10 lat (pierwotna) 10 lat (ponowna)
Wodomierzy:
– o nominalnym strumieniu objętości nie większym niż 500 m3/h: 5 lat (pierwotna) 5 lat (ponowna)
Ciepłomierzy:
– ciepłomierzy o nominalnym strumieniu objętości nie większym niż 500 m2/h, z wyłączeniem ciepłomierzy zwężkowych i ciepłomierzy składanych: 5 lat (pierwotna) 5 lat (ponowna)
– przeliczników wskazujących do ciepłomierzy do wody, z wyłączeniem przeliczników wskazujących do ciepłomierzy zwężkowych: 5 lat (pierwotna) 5 lat (ponowna)
– czujników temperatury do ciepłomierzy do wody, z wyłączeniem par czujników temperatury do ciepłomierzy zwężkowych: 5 lat (pierwotna) 5 lat (ponowna)
– przetworników przepływu do ciepłomierzy do wody o nominalnym strumieniu objętości nie większym niż 500 m3/h, z wyłączeniem przetworników przepływu zwężkowych: 5 lat (pierwotna) 5 lat (ponowna).