Artykuł 56 ust. 1 Prawa energetycznego wyłącza stosowanie w odniesieniu do kar pieniężnych wymierzanych przez Prezesa URE zasad przedawnienia zobowiązań podatkowych określonych w art. 68 Ordynacji podatkowej. Kara wymierzana przez Prezesa URE na podstawie art. 56 ust. 1 Pe, w którego przepisach nie zostały uregulowane w sposób odrębny terminy przedawnienia nakładania kar pieniężnych ani ich egzekucji spełnia kryteria administracyjnej kary pieniężnej określonej w przepisach kodeksu postępowania administracyjnego – stwierdził Sąd Okręgowy w Warszawie, XVII Wydział Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów w wyroku z dnia 26 lutego 2021 r. – Sygn. akt XVII AmE 112/19.
Przedmiot zaskarżenia
Decyzją z dnia 28 grudnia 2018 r. Nr (…) Prezes Urzędu Regulacji Energetyki (Prezes URE, pozwany) na podstawie art. 56 ust. 1 pkt 18 w związku z art. 56 ust. 2, 2e, 3 i 6 oraz art. 30 ustawy z 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (Dz.U. z 2018 r., poz. 755 z późn. zm.) w związku z art. 104 k.p.a. po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego w sprawie wymierzenia kary pieniężnej (…) SA z siedzibą w L. (powód) w związku z ujawnieniem, w prowadzonej przez ww. Spółkę koncesjonowanej działalności gospodarczej, w zakresie dystrybucji energii elektrycznej, nieprawidłowości polegających na niewydaniu w terminie, o którym mowa w art. 7 ust. 8g ustawy Prawo energetyczne, w roku 2013 i 2014 warunków przyłączenia do sieci elektroenergetycznej w stosunku do podmiotów wnioskujących o przyłączenie do sieci elektroenergetycznej należącej do (…) SA z siedzibą w L., zakwalifikowanych do grup przyłączeniowych: III, IV, V i VI orzekł, że powód w ramach prowadzonej koncesjonowanej działalności gospodarczej polegającej na dystrybucji energii elektrycznej w roku 2013 w odniesieniu do 12 wniosków o przyłączenie, złożonych przez podmioty zaliczane do grup przyłączeniowych od IV do VI, nie wydał w terminie, o którym mowa w art. 7 ust. 8g ustawy Prawo energetyczne, warunków przyłączenia do sieci elektroenergetycznej. Łączna zwłoka w wydaniu warunków przyłączenia wynosi 36 dni – pkt I decyzji.
W pkt II decyzji Prezes URE orzekł, że powód w ramach prowadzonej koncesjonowanej działalności gospodarczej polegającej na dystrybucji energii elektrycznej w roku 2014 w odniesieniu do 1 wniosku o przyłączenie złożonego przez podmiot zaliczany do III grupy przyłączeniowej oraz w odniesieniu do 2 wniosków o przyłączenie, złożonych przez podmioty zaliczane do V grupy przyłączeniowej, nie wydał w terminie, o którym mowa w art. 7 ust. 8g ustawy Prawo energetyczne, warunków przyłączenia do sieci elektroenergetycznej. Łączna zwłoka w wydaniu warunków przyłączenia wynosi 9 dni.
W pkt III decyzji za działania opisane w pkt I Prezes URE wymierzył powodowi karę pieniężną w wysokości 108 000 zł, co stanowi (…) przychodu z działalności koncesjonowanej osiągniętego 2017 r.
W pkt IV decyzji za działania opisane pkt II Prezes URE wymierzył powodowi karę pieniężną w wysokości 27 000 zł, co stanowi (…) przychodu z działalności koncesjonowanej osiągniętego 2017 r.
Wyłączenie stosowania Ordynacji podatkowej
Jak wynika z art. 56 ust. 7a Pe w sprawach dotyczących kar pieniężnych, o których mowa w ust. 1 stosuje się odpowiednio przepisy działu III ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U. Nr 137, poz. 926 – z późn. zm.), z wyłączeniem art. 68 § 1 – 3. Przepis ten wprost wyłącza stosowanie w odniesieniu do kar pieniężnych wymierzanych przez Prezesa URE na podstawie art. 56 ust. 1 Pe zasad przedawnienia zobowiązań podatkowych określonych w art. 68 Ordynacji podatkowej.
„Z analizy treści art. 68 § 1 do § 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2017 r. poz. 201) wynika, że trzyletni okres do wydania decyzji ustalającej stosuje się w przypadku, gdy strona podaje organowi wszystkie dane niezbędne do wydania takiej decyzji. Natomiast gdy do wydania takiej decyzji dochodzi z powodu zgromadzenia wszelkich niezbędnych danych z urzędu przez organ, stosuje się pięcioletni okres przedawnienia prawa do wydania decyzji ustalającej zgodnie z art. 68 § 2 ww. ustawy.” (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wlkp. Z dnia 18 stycznia 2017 r, II SA/Go 830/16). Ponadto Sąd Najwyższy stwierdził wprost, że do kar pieniężnych art. 68 Ordynacji podatkowej nie stosuje się (wyrok Sądu Najwyższego z 20 marca 2018 r. III SK 12/17).
Administracyjne kary pieniężne
Z dniem 1 czerwca 2017 r. wszedł w życie art. 189g § 1 k.p.a., który stanowi, że administracyjna kara pieniężna nie może zostać nałożona, jeżeli upłynęło 5 lat od dnia naruszenia prawa albo wystąpienia skutków naruszenia prawa. W nowelizacji ustawy brak jest przepisów przejściowych, co do stosowania tego unormowania do deliktów, które miały miejsce przed dniem wejścia w życie. Tak więc zarówno na podstawie „starych” jak i „nowych” przepisów do wymierzenia kary pieniężnej stosuje się pięcioletni okres przedawnienia, zatem nie pojawia się konieczność badania, przepisy której ustawy są względniejsze dla adresata decyzji. Jak wynika z treści art. 189b k.p.a. przez administracyjną karę pieniężną rozumie się określoną w ustawie sankcję o charakterze pieniężnym, nakładaną przez organ administracji publicznej, w drodze decyzji, w następstwie naruszenia prawa polegającego na niedopełnieniu obowiązku albo naruszenia zakazu ciążącego na osobie prawnej albo jednostce organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej. Taki charakter ma również kara wymierzana przez Prezesa URE na podstawie art. 56 ust. 1 Pe, w którego przepisach nie zostały uregulowane w sposób odrębny terminy przedawnienia nakładania kar pieniężnych ani ich egzekucji. Wobec tego ocena kwestii dojścia do przedawnienia prawa nałożenia kary pieniężnej wymierzonej zaskarżoną decyzją (za nieprawidłowości powstałe roku 2013) powinna zostać dokonana w oparciu o przesłanki określone w art. 189g § 1 k.p.a.
Treść art. 189g § 1 k.p.a. nie uzależnia przedawnienia możliwości nałożenia kary pieniężnej od faktu doręczenia decyzji administracyjnej w tej sprawie, lecz wskazuje na niemożność rozstrzygania władczego w sprawie nałożenia kary pieniężnej po upływie terminów wskazanych w tym przepisie.
Odstąpienie od wymierzenia kary
Organ regulacyjny może odstąpić od wymierzenia kary pieniężnej, jeżeli stopień szkodliwości czynu jest znikomy, a podmiot zaprzestał naruszenia prawa lub zrealizował obowiązek.
Odstąpienie od wymierzenia kary pieniężnej ze względu na znikomą szkodliwość czynu pozostawione jest w znacznej mierze uznaniu administracyjnemu. Dlatego Sąd tylko wyjątkowo może zastosować ww. przepis, o ile ukarany przedsiębiorca zdoła wykazać, że organ przekroczył zasady uznania administracyjnego, np. przez niedostateczne rozpoznanie sprawy. Jak wynika ze spójnych i uzupełniających się zeznań obu świadków, masowy napływ wniosków o wydanie warunków przyłączenia w 2013 i 2014 r. nie mógł być zrekompensowany zwiększeniem wydajności pracy, zmianami w jej organizacji, ani szybkim zatrudnieniem nowych pracowników ze względu na brak na rynku pracy specjalistów z zakresu oceny możliwości przyłączenia do sieci elektroenergetycznej, w szczególności jeśli chodzi o podmioty mające być jednocześnie odbiorcami energii elektrycznej i jej producentami. Z zeznań wynika, że dopiero po 2015 r., po wykonaniu przez podmiot zewnętrzny, został u powoda wdrożony wcześniej zamówiony specjalistyczny program komputerowy zdecydowanie przyspieszający wydawanie warunków przyłączenia. Prezes URE nie uwzględnił w wystarczającym stopniu powyższych faktów. Z tego powodu rozpoznanie sprawy w postępowaniu administracyjnym było niedostateczne, dało to Sądowi możliwość ponownej oceny sprawy pod kątem potrzeby odstąpienia od wymierzenia kar pieniężnych. Przedstawione wyżej fakty, jak również: krótkie okresy zwłoki, incydentalność zdarzeń w stosunku do liczby załatwionych wniosków, brak po stronie powoda uporczywości w naruszaniu terminów wydania warunków oraz faktyczny brak u wnioskodawców negatywnych skutków ekonomicznych poszczególnych okresów zwłoki stanowiły podstawę przyjęcia przez Sąd znikomego stopnia szkodliwości czynów powoda.
Ustawodawca zdecydował się na uelastycznienie terminów wydania warunków przyłączenia określonych w art. 7 ust. 8g Pe wprowadzając przepisem art. 5 ustawy z dnia 13 lutego 2020 r. o zmianie ustawy Prawo budowlane oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2020 r., poz. 471)nowy przepis art. Ust. 8g 6 Pe stanowiący, że w szczególnie uzasadnionych przypadkach terminy te mogą być przedłużone przez przedsiębiorstwo energetyczne maksymalnie o połowę terminu, w jakim obowiązane jest wydać warunki przyłączenia do sieci elektroenergetycznej dla poszczególnych grup przyłączeniowych za uprzednim zawiadomieniem podmiotu wnioskującego o przyłączenie, z podaniem uzasadnienia przyczyn tego przedłużenia.
Cała treść orzeczenia dostępna pod adresem:
Na dzień publikacji materiału orzeczenie jest nieprawomocne.