Koncesjonowanie i operatorstwo
Rozwój europejskiego rynku spowodował wdrożenie nowej kategorii podmiotów zajmujących się obsługą sieci dystrybucyjnych i przesyłowych w postaci operatorów systemów. W Polsce powstał więc dualizm – kiedy przedsiębiorstwo koncesjonowane zajmujące się przesyłaniem lub dystrybucją energii lub paliw uzyskuje jednocześnie status operatora systemu odpowiednio przesyłowego lub dystrybucyjnego. To dublowanie roli występuje co do zasady i prawo dopuszcza wyjątki kiedy następuje powierzenie pełnienia obowiązków innemu podmiotowi.
Operator systemu przesyłowego (OSP)
Będzie nim przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się przesyłaniem paliw gazowych lub energii elektrycznej, odpowiedzialne za ruch sieciowy w systemie przesyłowym gazowym albo systemie przesyłowym elektroenergetycznym. Do obowiązków operatora należy dbanie o bieżące i długookresowe bezpieczeństwo funkcjonowania tego systemu, eksploatacja, konserwacja, remonty oraz niezbędna rozbudowę sieci przesyłowej, w tym połączeń z innymi systemami gazowymi albo innymi systemami elektroenergetycznymi. W Polsce mamy jednego operatora systemu przesyłowego gazowego jest nim Operator Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. (https://www.gaz-system.pl/) oraz jednego operatora systemu przesyłowego elektroenergetycznego – są nim Polskie Sieci Elektroenergetyczne S.A. (https://www.pse.pl/home)
Operatorzy systemów dystrybucyjnych (OSD)
Ilość operatorów systemów dystrybucyjnych jest już zdecydowanie większa. Wg stanu na dzień 23 lutego 2021 r. posiadaliśmy w Polsce 186 operatorów elektroenergetycznych i 51 operatorów systemów dystrybucyjnych gazowych. Operator systemu dystrybucyjnego to przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się dystrybucją paliw gazowych lub energii elektrycznej, odpowiedzialne za ruch sieciowy w systemie dystrybucyjnym gazowym albo systemie dystrybucyjnym elektroenergetycznym, bieżące i długookresowe bezpieczeństwo funkcjonowania tego systemu, eksploatację, konserwację, remonty oraz niezbędną rozbudowę sieci dystrybucyjnej, w tym połączeń z innymi systemami gazowymi albo innymi systemami elektroenergetycznymi. W ramach systemu elektroenergetycznego wyróżniamy kategorię Operatorów OSDp – operatorów, których sieć dystrybucyjna posiada bezpośrednie połączenie z siecią przesyłową oraz OSDn – czyli operatorów systemu dystrybucyjnego, których sieć dystrybucyjna nie posiada bezpośrednich połączeń z siecią przesyłową. Ilościowo operatorów OSDn jest zdecydowanie najwięcej, ale procent obsługiwanego przez nich rynku w zakresie ilości odbiorców jest nadal znikomy. W ramach systemu gazowego nie posiadamy takiego rozróżnienia, chociaż też cześć operatorów posiada połączenia z siecią przesyłową a część nie posiada.